Quá trình sâu răng diễn biến như thế nào? Biện pháp phòng tránh hiệu quả

Sâu răng là bệnh lý răng miệng rất dễ bắt gặp ở cả người lớn và trẻ em. Sâu răng luôn đi kèm những lỗ đen thiếu thẩm mỹ và những cơn đau kéo dài gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mỗi người. Vậy sâu răng hình thành như thế nào và làm thế nào để phòng tránh, điều trị sâu răng hiệu quả? Mời bạn đọc tìm hiểu với bài viết về quá trình sâu răng sau đây.

Sâu răng là bệnh gì? Các trường hợp sâu răng phổ biến

Sâu răng là quá trình các vi khuẩn răng miệng (thường là Lactobacillus và Streptococcus mutans) tiếp xúc, xâm nhập và tấn công phá hủy cấu trúc răng. Sự xâm nhập này có thể gây tổn thương ở bề mặt răng, thân răng thậm chí là tủy răng. Biểu hiện đầu tiên của sâu răng là làm bong lớp men răng và hình thành những lỗ sâu màu trắng ngà, nâu hoặc đen, bé li ti ở trên bề mặt hay quanh thân răng.

Sâu răng nếu không được điều trị kịp thời, những lỗ sâu sẽ ngày một lớn hơn và gây nhiễm trùng nướu, tổn thương tủy răng, tạo ra hiện tượng đau nhức răng dữ dội. Bệnh sâu răng có thể không phải là bệnh quá nguy hiểm. Nhưng sâu răng có thể gây ra nhiều rắc rối trong sinh hoạt hằng ngày, lâu dần có thể hình thành những biến chứng răng miệng khó chữa.

Theo các tài liệu y khoa, sâu răng được chia làm 3 loại chính, đó là:

• Sâu ở bề mặt răng: Đây là loại hình sâu răng thường gặp nhất ở cả người trưởng thành và trẻ nhỏ. Vị trí răng dễ bị sâu bề mặt nhất là răng cửa và răng hàm. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bề mặt nhai của răng hoặc ở giữa các kẽ răng.
• Sâu chân răng: Trường hợp này thường xuất hiện ở đối tượng người trên 40 tuổi. Ở độ tuổi này, tình trạng tụt nướu răng để lộ phần chân răng không có lớp men răng bảo vệ thường xảy ra. Do đó, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập và ăn mòn, gây sâu ở vùng chân răng.
• Sâu răng tái phát: Đây là loại sâu răng hình thành ở khu vực xung quanh vùng trám răng hoặc mão răng sứ. Lý giải nguyên nhân của tình trạng này là do thói quen vệ sinh răng miệng hằng ngày không đúng cách khiến các mảng bám thức ăn tích lũy tại đây. Về lâu dài, vi khuẩn sẽ sinh sôi, ăn mòn và dẫn đến tình trạng sâu răng.

Quá trình sâu răng diễn biến như thế nào?

Theo ước tính của bác sĩ chuyên khoa, quá trình sâu răng thường kéo dài từ 1 – 2 năm, bắt đầu từ khi vi khuẩn sâu răng bắt đầu xâm nhập tới khi các lỗ sâu răng được hình thành. Theo đó, các giai đoạn sâu răng xảy ra lần lượt theo tiến trình 4 thời điểm. Cụ thể như sau:

• Giai đoạn 1: Sâu răng giai đoạn đầu sẽ xuất hiện những đốm trắng mờ đục trên bề mặt răng và màu răng hơi chuyển sang ố vàng. Thông thường ở giai đoạn này người bệnh sẽ không chú ý và phát hiện bệnh. Vì thế, việc vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đúng cách mỗi ngày là hoạt động quan trọng nhất để kìm hãm sâu răng và hạn chế vùng sâu lan rộng hơn.
• Giai đoạn 2: Bước sang giai đoạn này, các đốm trắng sẽ bị vi khuẩn sâu răng Mutans Streptococci hoặc Lactobacillus tận dụng đường có trong thức ăn làm năng lượng để tạo ra axit phá hoại men răng. Về lâu dài, vùng sâu sẽ bị axit ăn mòn lớn hơn và dần chuyển sang màu đen. Ở thời điểm này, răng rất dễ bị kích thích khi ăn các món ăn nóng, lạnh, cay, chua,… Một số người có thể xuất hiện tình trạng đau buốt răng khi nhai thức ăn.
• Giai đoạn 3: Đây là giai đoạn phát triển “thần tốc” của vi khuẩn sâu răng. Do đó, các lỗ sâu sẽ nhanh chóng phát triển lớn và dần chạm tới phần mềm (tủy, nướu) của răng. Tại thời điểm này, nếu người bệnh không được chữa trị kịp thời, phần sâu sẽ tiến tới phá hủy tủy răng. Thông thường, khi bước sang giai đoạn 3, người bị sâu răng sẽ cảm thấy đau nhức rất dữ dội, đặc biệt đau kéo dài vào thời điểm về đêm. Cuối giai đoạn 3 của sâu răng, người bệnh sẽ chuyển sang tình trạng viêm tủy răng cấp tính.
• Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn “chết” của người bệnh sâu răng. Thông thường, khi bệnh viêm tủy cấp tính không được chữa trị (ở giai đoạn 3), lượng vi khuẩn ăn mòn sẽ sinh ra nhiều hơn. Tủy răng sẽ chết và các vị trí quanh chóp răng, xương hàm sẽ bị nhiễm trùng. Từ đó sẽ gây sưng, viêm xương hàm và dẫn tới hàng loạt các biến chứng răng miệng khó chữa, đôi khi là nguy hiểm đến tính mạng.

Can thiệp vào quá trình sâu răng bằng phương pháp nào?

Khi phát hiện các biểu hiện của sâu răng, mọi người nên tới gặp bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp điều trị phù hợp. Tùy vào đặc trưng của các giai đoạn sâu răng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.

Can thiệp sâu răng giai đoạn đầu

Ở thời kỳ khởi phát của sâu răng, các đốm trắng hơi ngả vàng hoặc đục bám trên bề mặt răng chính là các mảng bám hoặc cao răng. Các biểu hiện này hoàn toàn có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Biện pháp khắc phục ở giai đoạn này là sử dụng hoạt chất Florua để khôi phục phần men răng bị tổn thương. Phương pháp này có những đặc trưng như sau:

• Thời gian để xử lý và can thiệp vào quá trình sâu răng bằng phương pháp bổ sung Fluor nhanh chóng, chỉ mất vài phút.
• Bác sĩ nha khoa sẽ cho người bệnh sử dụng Fluor dạng gel, dung dịch, kem bọt hoặc vani tại chỗ bằng cách sử dụng bàn chải bôi lên răng hoặc dùng súc miệng như nước súc miệng thông thường.
• Trong khoảng thời gian 30 phút sau xử lý, người bệnh không được ăn, uống hoặc súc miệng để Fluor được hấp thu và phục hồi men răng và các vùng bị sâu.
• Phương pháp này được chỉ định 6 – 12 tháng 1 lần để cải thiện răng bị bệnh tốt nhất. Thời gian tái khám dài hay ngắn phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của vị trí bị sâu ăn mòn.

Ngoài ra, bệnh nhân sâu răng ở giai đoạn này có thể được nha sĩ chỉ định thêm một số biện pháp khắc phục khác như sử dụng các sản phẩm nước súc miệng kháng khuẩn, kem đánh răng có chứa Fluor hàng ngày. Một số trường hợp bị đau nhức nặng, nha sĩ có thể kê thêm thuốc trị sâu răng khác.

Can thiệp quá trình sâu răng tại giai đoạn 2

Trong quá trình sâu răng, khi bước vào giai đoạn 2, vùng sâu răng thường đã chuyển sang màu đen dễ dàng nhận biết. Các triệu chứng đau nhức, mất thẩm mỹ cũng sẽ xuất hiện nhiều hơn. Do đó, việc can thiệp nha khoa ở thời điểm này là cực kỳ cần thiết.

Thông thường, khi điều trị nha khoa ở giai đoạn 2, trám răng là biện pháp nha khoa được nhiều bác sĩ chỉ định nhất. Trám răng là phương pháp sử dụng vật liệu labo nha khoa chuyên dụng để bịt kín lỗ sâu, chặn lây lan và khôi phục chức năng ăn nhai cho răng. Để can thiệp quá trình sâu răng giai đoạn 2, đầu tiên bác sĩ sẽ tiến hành vệ sinh răng, loại bỏ phần men răng hỏng. Sau đó gây tê để tạo hình khoang trám và thực hiện trám răng.

Tùy vào điều kiện kinh tế và mong muốn của từng người, kỹ thuật trám răng sẽ được chọn các vật liệu tương ứng. Các loại vật liệu trám răng đang được sử dụng phổ biến nhất hiện nay đó là: Trám răng bằng xi măng Silicat, trám Amalgam, trám nhựa composite,…

Can thiệp điều trị sâu răng ở giai đoạn 3

Giai đoạn 3 là giai đoạn các lỗ sâu đã phát triển và lan rộng. Vì thế, để khắc phục, phương pháp bọc răng sứ để ngăn chặn sâu răng ăn sâu vào tủy là biện pháp được nhiều nha sĩ khuyên làm.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, bọc răng sứ là cách tốt nhất để điều trị cho trường hợp sâu răng có kèm chân răng yếu và lỗ sâu chưa ảnh hưởng tới tủy răng. Để thực hiện bọc răng sứ chữa sâu răng, nha sĩ sẽ thực hiện:

• Bước 1: Thăm khám, chụp X-quang hoặc CT scan để kiểm tra tình trạng răng.
• Bước 2: Vệ sinh răng, mài răng để làm trụ răng.
• Bước 3: Lấy dấu răng để chế tạo mão sứ.
• Bước 4: Chụp bọc mão sứ.

Bằng cách về sinh răng sạch sẽ và sử dụng mão răng sứ bọc phía bên ngoài phần răng bị sâu sẽ giúp người bệnh bảo vệ phần chân và tủy răng phía sau một cách tốt nhất. Đồng thời, phương pháp cũng mang lại tính thẩm mỹ cao cho người bệnh nên được rất nhiều người yêu thích.

Can thiệp quá trình sâu răng tại giai đoạn 4

Khi tình trạng sâu răng bước sang giai đoạn 4 cũng có nghĩa là phần tủy răng đã bị tổn thương nặng và có thể đã chết tủy. Vùng bao hàm quanh chân răng và xương hàm thường đã bị viêm.

Trong trường hợp này, răng thật thường không thể bảo tồn được nữa và  buộc phải nhổ bỏ để có thể loại bỏ, nạo vét và làm sạch hoàn toàn ổ sâu. Đặc biệt với tình trạng các bộ phận trong khoang miệng, cơ hàm bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sâu răng thì việc nhổ răng là rất cần thiết để ngăn ngừa các nguy cơ biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng chân răng, viêm nha chu mãn tính, ổ sâu lan sang toàn hàm,…

Cách phòng tránh sâu răng cho cả người lớn và trẻ em

Sâu răng đem đến rất nhiều phiền toái, bất tiện trong sinh hoạt của mỗi người. Vì vậy, để ngăn chặn tận gốc các tác động của sâu răng, chúng ta trước tiên cần thực hiện chế độ sinh hoạt khoa học để hạn chế lượng vi khuẩn có hại trong miệng và ngăn chặn quá trình tạo axit ăn mòn bề mặt răng của các vi khuẩn, cụ thể:

• Vệ sinh răng miệng thật sạch sẽ, đúng cách, nhất là thời điểm sau khi ăn và trước khi đi ngủ, nên đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày.
• Nên sử dụng các loại bàn chải mềm đánh bật mảng bám tốt, các loại kem đánh răng, nước súc miệng có chứa Fluor giúp ngăn ngừa nguy cơ sâu răng.
• Nên kết hợp sử dụng chỉ nha khoa để vệ sinh, làm sạch các mảng bám thức ăn ở kẽ răng nhằm loại nguyên nhân gây phát sinh vi khuẩn sâu răng trong khoang miệng.
• Thực hiện chế độ ăn uống khoa học bằng cách hạn chế sử dụng thức ăn có chứa nhiều đường, không ăn đêm, không ăn vặt thường xuyên, không nên sử dụng các loại đồ quá cứng, quá lạnh hoặc quá nóng gây hại cho men răng. Tăng cường ăn nhiều các đồ ăn giàu chất xơ, vitamin như rau xanh và các loại củ quả.
• Với trẻ em trong thời kỳ mọc răng hoặc thay răng cha mẹ cần quan tâm hơn đến việc chăm sóc răng miệng của trẻ bằng cách chà lưỡi và răng cho trẻ. Khuyến khích trẻ tự đánh răng, hạn chế cho trẻ ăn nhiều kẹo ngọt.
• Thực hiện kiểm tra nha khoa, khám răng định kỳ 6 tháng một lần để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh sâu răng.

Có thể thấy, quá trình sâu răng diễn ra khá phức tạp, đòi hỏi chúng ta phải thiện hiện các can thiệp kịp thời, đúng lúc. Vì vậy, hãy thực hiện chăm sóc răng miệng chu đáo, cẩn thận và theo dõi thường xuyên để kịp thời phát hiện và can thiệp giúp việc điều trị nhanh chóng, có hiệu quả hơn.